Najczęściej występujące choroby siatkówki oka – rodzaje i metody leczenia

Spis treści:

• Czym jest i jak działa siatkówka oka?
• Jakie są rodzaje chorób siatkówki?
  • Zwyrodnienie plamki żółtej AMD
  • Cukrzycowy obrzęk plamki DME
  • Retinopatia cukrzycowa i nadciśnieniowa
  • Odwarstwienie siatkówki
• Jakie są metody leczenia chorób siatkówki?

Siatkówka oka to skomplikowana i niezwykle wrażliwa struktura, pełniąca kluczową funkcję w procesie widzenia. Odpowiada za przekształcanie światła w sygnały nerwowe, które trafiają do mózgu, umożliwiając nam odbieranie bodźców wzrokowych. Niestety, jej prawidłowe działanie może zostać zakłócone przez różne schorzenia. Choroby siatkówki, rozwijające się z różnych przyczyn, mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń wzroku, a w skrajnych przypadkach – nawet do jego całkowitej utraty. Jakie są najczęstsze choroby siatkówki oka?

Czym jest i jak działa siatkówka oka?

Siatkówka oka to delikatna, cienka struktura, która wyściela wnętrze gałki ocznej. Składa się z komórek fotoreceptorowych – czopków i pręcików – odpowiedzialnych za przekształcanie bodźców świetlnych w impulsy nerwowe. Następnie impulsy te są przesyłane do mózgu za pośrednictwem nerwu wzrokowego, gdzie zostają przetworzone na obraz, który widzimy. Dzięki siatkówce możliwe jest rozróżnianie kształtów, barw i natężenia światła.

Okulista, Łódź

Jakie są rodzaje chorób siatkówki?

Prawidłowo funkcjonująca siatkówka jest kluczowa dla ostrego i wyraźnego widzenia. Jej uszkodzenie może prowadzić do różnych zaburzeń wzroku, takich jak błyski świetlne, zniekształcenia obrazu czy pojawianie się ciemnych plam w polu widzenia. Objawy te mogą wskazywać na poważne schorzenia siatkówki, które mogą mieć różne przyczyny – należą do nich m.in. zaawansowany wiek, choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca czy nadciśnienie), urazy mechaniczne oraz czynniki genetyczne.

Do najczęstszych chorób siatkówki należą schorzenia plamki, w tym zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), retinopatia cukrzycowa, cukrzycowy obrzęk plamki (DME) oraz odwarstwienie siatkówki. Oprócz nich wyróżnia się także inne patologiczne zmiany, takie jak niedrożność naczyń żylnych siatkówki, zwyrodnienia obwodu siatkówki, błona przedplamkowa czy otwór w plamce.

Leczenie chorób siatkówki oka

Zwyrodnienie plamki żółtej AMD

Zwyrodnienie plamki żółtej AMD (z ang. Age-related Macular Degeneration) to przewlekła, postępująca choroba oczu, która uszkadza centralną część siatkówki – plamkę żółtą. Struktura ta odpowiada za ostre widzenie, rozpoznawanie kolorów oraz dostrzeganie drobnych szczegółów.

W przebiegu AMD pacjent może zauważyć stopniowe pogorszenie ostrości wzroku, trudności z widzeniem w słabym oświetleniu, zniekształcenie prostych linii (tzw. falowanie obrazu) oraz pojawianie się ciemnych plam w polu widzenia. Choroba występuje w dwóch postaciach: suchej i wysiękowej. Postać sucha rozwija się powoli i wiąże się z gromadzeniem złogów (druz) w siatkówce, natomiast postać wysiękowa postępuje szybciej i prowadzi do nieprawidłowego rozrostu naczyń krwionośnych, co może skutkować nagłą utratą wzroku. Zwyrodnienie plamki żółtej AMD jest jedną z głównych przyczyn ślepoty u osób po 50. roku życia.

Cukrzycowy obrzęk plamki DME

Cukrzycowy obrzęk plamki DME (z ang. Diabetic Macular Edema) to poważne powikłanie cukrzycy, które może prowadzić do znacznego pogorszenia widzenia, a w skrajnych przypadkach – nawet do ślepoty. Choroba często rozwija się jako zaawansowane stadium retinopatii cukrzycowej. Wysoki poziom glukozy we krwi uszkadza drobne naczynia krwionośne w siatkówce, prowadząc do ich osłabienia i zwiększonej przepuszczalności. Objawy DME mogą obejmować m.in. stopniowe pogorszenie ostrości wzroku, trudności z czytaniem i widzeniem drobnych szczegółów, zniekształcenia obrazu, zwiększoną wrażliwość na światło oraz widzenie plam lub ciemnych obszarów w centrum pola widzenia.

Retinopatia cukrzycowa i nadciśnieniowa

Zarówno retinopatia cukrzycowa, jak i retinopatia nadciśnieniowa są poważnymi chorobami oczu, które mogą prowadzić do utraty wzroku. Retinopatia cukrzycowa jest powikłaniem cukrzycy, zarówno typu 1, jak i typu 2. Wysoki poziom cukru we krwi prowadzi do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych w siatkówce. Uszkodzone naczynia mogą przeciekać, powodując obrzęk i niedotlenienie siatkówki. Objawy retinopatii cukrzycowej mogą obejmować pogorszenie widzenia, rozmycie obrazu, plamy w polu widzenia, zmiany w postrzeganiu kolorów czy też utratę ostrości wzroku.

Z kolei retinopatia nadciśnieniowa jest spowodowana wysokim ciśnieniem krwi, które uszkadza naczynia krwionośne w siatkówce, co prowadzi do niedokrwienia i obrzęku. W ciężkich przypadkach może dojść do krwotoków i uszkodzenia nerwu wzrokowego. Schorzenie często nie daje żadnych objawów, zwłaszcza w początkowych stadiach. W zaawansowanych przypadkach mogą wystąpić: bóle głowy, zaburzenia widzenia, mroczki w polu widzenia.

Odwarstwienie siatkówki

Odwarstwienie siatkówki to nagły i poważny stan okulistyczny, w którym siatkówka oddziela się od leżącej pod nią naczyniówki – struktury odpowiedzialnej za dostarczanie tlenu i składników odżywczych. W wyniku tego procesu komórki siatkówki przestają prawidłowo funkcjonować, co może prowadzić do znacznego pogorszenia widzenia, a w skrajnych przypadkach – do trwałej utraty wzroku. Charakterystyczne objawy odwarstwienia siatkówki to m.in.: błyski świetlne w polu widzenia, nagłe pojawienie się licznych mętów („pływających” kropek lub nitek), a także uczucie zasłony lub ciemnej kurtyny przesuwającej się w polu widzenia.

Jakie są metody leczenia chorób siatkówki?

Wiele chorób siatkówki można spowolnić i skutecznie leczyć, jeśli zostaną wcześnie wykryte. Dlatego kluczową rolę odgrywa profilaktyka, obejmująca regularne badania okulistyczne oraz kontrolę chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze, które mogą zwiększać ryzyko uszkodzeń siatkówki. Równie istotny jest zdrowy styl życia – unikanie palenia tytoniu, zbilansowana dieta bogata w antyoksydanty (np. luteinę, zeaksantynę, witaminę C i E, cynk oraz kwasy omega-3) oraz ochrona oczu przed szkodliwym promieniowaniem UV.

W leczeniu chorób siatkówki stosuje się różne metody, dostosowane do rodzaju oraz stopnia zaawansowania schorzenia. Do najczęściej wykorzystywanych należą:

• Laseroterapia – zabiegi laserowe stosowane m.in. w retinopatii cukrzycowej i zwyrodnieniach siatkówki.
• Iniekcje doszklistkowe – podawanie leków, takich jak preparaty anty-VEGF, które hamują nieprawidłowy wzrost naczyń krwionośnych w przebiegu wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki żółtej (AMD) oraz cukrzycowego obrzęku plamki (DME).
• Witrektomia – zaawansowany zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu ciała szklistego i zastąpieniu go specjalnym płynem lub gazem. Stosowana jest w leczeniu odwarstwienia siatkówki, wylewów krwi do ciała szklistego oraz zaawansowanych postaci retinopatii cukrzycowej.