Krótka historia leczenia zaćmy – od starożytności do współczesności
Spis treści:
- Zaćma w starożytności – pierwsze próby leczenia
- Średniowiecze i renesans – medycyna na przekór zabobonom
- Przełom XVIII i XIX wieku – chirurgia zewnątrztorebkowa i aseptyka
- XX wiek – rewolucja soczewek wewnątrzgałkowych i fakoemulsyfikacji
- Współczesne metody leczenia zaćmy
- Chirurgia zaćmy w CONTACT-MED w Łodzi
Zaćma to jedna z najdłużej znanych chorób oczu, której objawy i przyczyny od wieków stanowiły przedmiot zainteresowania medycyny. Jej nazwa – cataracta – pochodzi z łaciny i oznacza ,,wodospad” lub spiętrzenie wody, co symbolizowało przeszkodę na drodze światła w oku. Pojęcie to wprowadził Konstantyn Afrykańczyk (1010–1087), kartagiński filozof i przyrodnik, porównując zaćmę do progu zatrzymującego bieg wody.
Zaćma w starożytności – pierwsze próby leczenia
Pierwsze próby leczenia zaćmy pochodzą z medycyny starożytnej m.in. w Egipcie i Indii. Charaka i Sushruta, opisywali metodę couching — czyli przesunięcia zmętniałej soczewki do wnętrza oka za pomocą igły, co miało przywrócić częściowo widzenie. Był to zabieg wykonywany „na ślepo”, bez znieczulenia i aseptyki, co niosło duże ryzyko powikłań i infekcji. Po operacji pacjent musiał przez 10 dni zachowywać post, a powodzenie oceniało się na podstawie zdolności rozróżniania kształtów.
Średniowiecze i renesans – medycyna na przekór zabobonom
W średniowieczu leczeniem zaćmy zajmowali się głównie wędrowni chirurdzy, którzy podróżując po targowiskach i placach miast, oferowali usługi przesuwania soczewki igłą. Wiedza o oku była jednak wtedy wciąż bardzo ograniczona. Dominowały przesądy i wyjaśnienia nadprzyrodzone, a dokładna anatomia oka była znana dopiero dzięki wielkim uczonym renesansu. Leonardo da Vinci oraz Andrzej Wesaliusz wykonali pierwsze rysunki i analizy anatomiczne oka, a w XVII wieku Johannes Kepler sformułował pierwszą poprawną teorię widzenia.
Przełom XVIII i XIX wieku – chirurgia zewnątrztorebkowa i aseptyka
Przełomem w leczeniu zaćmy była technika ekstrakcji zewnątrztorebkowej wprowadzona przez Jacques’a Daviela w XVIII wieku. Zabieg trwał około 4 minut, ale odbywał się bez znieczulenia i aseptyki. Dopiero w XIX wieku Johannes Horner wprowadził zasady aseptyki w okulistyce, a Karl Koller w 1884 roku zastosował kokainę jako środek znieczulający podczas operacji. Udoskonalenie techniki usuwania zaćmy zawdzięczamy również Albrechtowi von Gräfe, który stworzył specjalny nóż do zabiegów okulistycznych.
XX wiek – rewolucja soczewek wewnątrzgałkowych i fakoemulsyfikacji
W 1949 roku Harold Ridley przeprowadził pierwszą operację usunięcia zaćmy z wszczepieniem sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej (IOL). Kluczowym odkryciem było użycie polimetylmetakrylatu (PMMA) – materiału z kabin samolotów, który nie wywoływał reakcji zapalnych w oku. Pomysł Ridleya początkowo spotkał się z ogromnym sceptycyzmem i krytyką środowiska medycznego, ale po wielu latach jego metoda została powszechnie zaakceptowana. W latach 60. rozwijano różne typy soczewek, a także wprowadzono hialuronian sodu do ochrony oka podczas zabiegów.
W 1961 roku polski okulista Tadeusz Krwawicz opracował krioaplikator, który znacznie zmniejszył ryzyko powikłań podczas usuwania zaćmy. Następnie, w 1967 roku, Charles Kelman zrewolucjonizował operacje zaćmy, wprowadzając fakoemulsyfikację – metodę wykorzystującą ultradźwięki do rozpuszczania jądra soczewki przez małe cięcie. To otworzyło drogę do stosowania zwijalnych soczewek i minimalnie inwazyjnych zabiegów.
Współczesne metody leczenia zaćmy
Obecnie zaćma jest leczona wyłącznie operacyjnie. Najczęściej stosowaną metodą jest fakoemulsyfikacja, czyli rozbicie zmętniałej soczewki ultradźwiękami. To rozwiązanie pozwala na skrócenie czasu zabiegu oraz ograniczenie ingerencji chirurgicznej w struktury oka. W trakcie procedury implantowana jest soczewka wewnątrzgałkowa (IOL), dobierana indywidualnie dla każdego pacjenta. Jej zastosowanie pozwala nie tylko na przywrócenie przejrzystości układu optycznego oka, ale także może wspomagać korekcję niektórych wad refrakcji.
Chirurgia zaćmy w CONTACT-MED w Łodzi
W Centrum Medycznym CONTACT-MED wykonujemy operacje zaćmy zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej oraz obowiązującymi standardami praktyki klinicznej. Zabiegi są wykonywane przez lekarzy specjalistów w dziedzinie okulistyki, posiadających odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie.
Dowiedz się więcej o leczeniu zaćmy.
Leczenie zaćmy w CONTACT-MED w Łodzi!
Zaćma (cataracta) to schorzenie polegające na zmętnieniu soczewki oka, prowadzące do pogorszenia ostrości widzenia, a w zaawansowanych przypadkach – do całkowitej ślepoty.
Nie. Zaćma jest procesem postępującym i nie ustępuje samoistnie. Jedyną skuteczną metodą leczenia jest operacyjne usunięcie zmętniałej soczewki.
Do najczęstszych objawów należą: zamglone widzenie, trudności z widzeniem przy słabym oświetleniu, nadwrażliwość na światło, pogorszenie kontrastu oraz częsta potrzeba zmiany okularów.
Tak. Współczesna chirurgia zaćmy, szczególnie fakoemulsyfikacja z implantacją soczewki wewnątrzgałkowej, to rutynowy, krótki i nisko-inwazyjny zabieg, wykonywany zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym.
Większość pacjentów odzyskuje dobre widzenie w ciągu kilku dni, choć pełna stabilizacja widzenia może potrwać kilka tygodni. Przez ten czas zaleca się unikanie wysiłku fizycznego i przestrzeganie zaleceń lekarza.