Czerniak jako postać nowotworu kojarzy nam się głównie ze skórą… Dlatego, że w 90% przypadkach rozwija się właśnie na jej powierzchni. Warto jednak wiedzieć, że może pojawić się również w obrębie gałki ocznej jako tzw. czerniak oka, który jest jednym z najpowszechniejszych nowotworów złośliwych oka.
Czerniak oka – nowotwór złośliwy oka
Czerniak oka to grupa nowotworów oka, które podobnie jak czerniak skóry wywodzą się z melanocytów, czyli komórek barwnikowych, które odpowiadają za kolor skóry i włosów. Te komórki są również obecne w oku, m.in w błonie naczyniowej, tęczówce i ciele rzęskowym.
Przyczyny czerniaka oka
Czerniak oka może występować wewnątrzgałkowo: w tęczówce (czerniak tęczówki), naczyniówce (czerniak błony naczyniowej oka) lub ciele rzęskowym (czerniak ciała rzęskowego) albo zewnątrzgałkowo – jako czerniak spojówki. Przyczyną jego występowania są najczęściej predyspozycje genetyczne z rodzinną historią zachorowań lub narażenie oczu na długotrwałe promieniowanie UV. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby o jasnej karnacji i jasnej barwie oczu. Na wystąpienie czerniaka gałki ocznej narażone są także osoby po 65. roku życia.
Jakie są objawy czerniaka oka?
W początkowych stadiach czerniak oka często rozwija się bezobjawowo. Z czasem mogą pojawić się takie objawy, jak m.in zaburzenia widzenia, mroczki przed oczami, ubytki w polu widzenia, czarna plama w polu widzenia oraz charakterystyczny ból oka i widzenie po zmroku nieokreślonych „świecących kul”.
Objawy czerniaka oka są uzależnione od miejsca, w którym pojawił się nowotwór. Przykładowo, czerniak tęczówki jest bardzo łatwo zauważalny zarówno dla pacjenta, jak i innych osób, ponieważ objawia się jako jasno- lub ciemnobrunatny guzek, który może powodować zniekształcenie źrenicy. Natomiast czerniak naczyniówki to najczęstsza postać czerniaka oka, która zlokalizowana jest z tyłu oka. Jego objawy to m.in. zaburzenia ostrości wzroku i pola widzenia, ponieważ wpływa na pracę siatkówki oka. Z kolei czerniak ciała rzęskowego to najrzadszy rodzaj czerniaka oka, który nie daje żadnych widocznych objawów, dopóki nie pojawią się zaburzenia widzenia i ból gałki ocznej.
W przypadku wystąpienia jakiegokolwiek z powyższych objawów należy jak najszybciej zgłosić się na konsultację okulistyczną!
Czerniak gałki ocznej – diagnostyka i rozpoznanie
Czerniak oka może zostać zdiagnozowany podczas rutynowego badania okulistycznego w lampie szczelinowej, podczas którego okulista dokonuje szczegółowej oceny przednich struktur oka. W przypadku podejrzenia czerniaka oka, okulista może zlecić dodatkowe badania obrazowe, aby lepiej zobaczyć guz i określić jego wielkość, lokalizację i stopień zaawansowania. Mogą być to takie badania jak: USG gałki ocznej, tomografia optyczna koherentna (OCT), angiografia fluoresceinowa, a także badanie za pomocą rezonansu magnetycznego.
Ostateczne rozpoznanie czerniaka oka potwierdza biopsja, czyli pobranie próbki tkanki guza do badania histopatologicznego. Pobrany fragment jest oceniany pod mikroskopem i w razie potrzeby wykonuje się również dodatkowe badania innych obszarów ciała, w szczególności wątroby, ze względu na ryzyko przerzutów raka na inne obszary, nawet te skrajnie oddalone.
Leczenie czerniaka oka
Sposób leczenia czerniaka oka jest uzależniony przede wszystkim od wielkości oraz lokalizacji nowotworu. Jeśli guz jest nieduży, stosuje się takie metody leczenia jak: naświetlanie zewnętrzne, teleradioterapię, miejscowe wycięcie wewnątrzgałkowe, laserokoagulację argonową, radioterapię za pomocą radioaktywnych płytek z irydem, rutenem lub jodem.
Z kolei leczenie złośliwej postaci nowotworu czerniaka oka polega na usunięciu gałki ocznej lub całego oczodołu, który później zastępuje proteza oka. W przypadku pacjentów z przerzutami do wątroby lub innych części ciała, stosuje się również uzupełniającą chemioterapię.
Rokowania w przypadku czerniaka oka
Czerniak oka to nowotwór, który może także zaatakować inne części ciała, przede wszystkim wątrobę, nerki, płuca, mózg, węzły chłonne, układ pokarmowy. Niemniej, rokowania zależą przede wszystkim od wielkości guza, jego umiejscowienia oraz stopnia zaawansowania w momencie diagnozy.
Zapadalność na ten rodzaj nowotworu oka rośnie z roku na rok, a choroba może rozwijać się miesiącami nie dając żadnych wyraźnych objawów. Większa zachorowalność związana jest przede wszystkim ze zwiększoną ekspozycją oczu na szkodliwe promieniowanie UV oraz stosowaniem nie atestowanych przeciwsłonecznych okularów ochronnych. Dlatego warto chronić oczy za pomocą okularów z filtrami UV oraz regularnie odwiedzać okulistę (przynajmniej raz w roku).
Diagnostyka i leczenie zmian skórnych i zmian w oku w CONTACT-MED w Łodzi
Diagnostyka i leczenie chorób oczu to główna specjalizacja Centrum Medycznego CONTACT-MED w Łodzi. Diagnozujemy i leczymy wady wzroku, zaćmę, jaskrę, choroby siatkówki, choroby rogówki oraz nowotwory oka, takie jak m.in. czerniak oka. Od niedawna, zajmujemy się również diagnostyką zmian skórnych – wykonujemy badanie dermoskopii manualnej, leczymy „kurzajki”, włókniaki miękkie, brodawki łojotokowe, zmiany naczyniowe itp.