7 najczęstszych mitów na temat jaskry – obalamy nieprawdziwe informacje

Spis treści:

• Mit 1: Jaskra dotyczy tylko osób starszych
• Mit 2: Jaskra zawsze daje wyraźne objawy na początku choroby
• Mit 3: Jeśli dobrze widzę, to nie mam jaskry
• Mit 4: Podwyższone ciśnienie w oku zawsze oznacza jaskrę
• Mit 5: Krople do oczu zawsze wystarczą, by zatrzymać rozwój jaskry
• Mit 6: Jaskra nie prowadzi do całkowitej utraty wzroku
• Mit 7: Jaskra nie jest dziedziczna
• Jak rozpoznać jaskrę i kiedy udać się do lekarza?

Jaskra jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób oczu. Mimo to krąży o niej wiele mitów. W tym artykule przyglądamy się im i wyjaśniamy, jaka jest prawda.

Mit 1: Jaskra dotyczy tylko osób starszych

Jednym z najczęstszych błędnych przekonań jest to, że jaskra dotyka wyłącznie osoby w podeszłym wieku. Ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem, ale jaskra może wystąpić w każdym wieku, nawet u dzieci i młodych dorosłych.

Istnieją różne typy jaskry, w tym jaskra wrodzona, która występuje już u noworodków oraz jaskra młodzieńcza, rozwijająca się u osób w wieku 10-35 lat. Jaskra pierwotna otwartego kąta, najczęstszy typ jaskry, zwykle zaczyna się po 40. roku życia, ale może pojawić się wcześniej, szczególnie u osób z czynnikami ryzyka.

Mit 2: Jaskra zawsze daje wyraźne objawy na początku choroby

Wielu pacjentów jest przekonanych, że rozpoznają objawy jaskry na wczesnym etapie. Niestety, w większości przypadków jaskra rozwija się powoli i bezobjawowo. Pacjent zazwyczaj nie odczuwa bólu ani innych wyraźnych objawów. Ubytki w polu widzenia pojawiają się stopniowo, zaczynając od obszarów peryferyjnych. Centralny obszar widzenia pozostaje nienaruszony aż do zaawansowanych stadiów choroby.

Tylko niektóre typy jaskry, jak jaskra ostra zamkniętego kąta, dają nagłe i wyraźne objawy, takie jak silny ból oka, zaczerwienienie, nudności, wymioty czy pogorszenie widzenia. Ten typ wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

Dlatego tak ważne są regularne badania u okulisty, gdzie specjaliści mogą wykryć jaskrę na wczesnym etapie, zanim spowoduje nieodwracalne zmiany w polu widzenia.

Mit 3: Jeśli dobrze widzę, to nie mam jaskry

To bardzo niebezpieczny mit, ponieważ wiele osób odkłada wizytę u okulisty właśnie z tego powodu. Tymczasem, jak wyjaśniliśmy wcześniej, jaskra na wczesnym etapie często nie daje żadnych objawów, które pacjent mógłby zauważyć.

Jaskra uszkadza włókna nerwu wzrokowego, który przekazuje informacje wizualne z oka do mózgu. Te uszkodzenia są nieodwracalne i prowadzą do stopniowej utraty pola widzenia. Mózg ma zdolność kompensowania tych wczesnych ubytków, co niestety, działa na niekorzyść pacjentów.

W klinice okulistycznej w Łodzi wykorzystuje się specjalistyczne badania, takie jak ultrabiomikroskopia (UBM) czy badanie pola widzenia, które pozwalają wykryć jaskrę na wczesnym etapie, znacznie przed pojawieniem się zauważalnych dla pacjenta objawów.

Mit 4: Podwyższone ciśnienie w oku zawsze oznacza jaskrę

Chociaż podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju jaskry, nie zawsze oznacza to, że pacjent ma lub rozwinie tę chorobę. Stan podwyższonego ciśnienia bez oznak uszkodzenia nerwu wzrokowego nazywamy nadciśnieniem ocznym.

Z drugiej strony, istnieje również jaskra normalnego (niskiego) ciśnienia, gdzie uszkodzenie nerwu wzrokowego występuje mimo prawidłowych wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego. Ten typ jaskry pokazuje, że inne czynniki, takie jak słabe krążenie krwi w oku, mogą również przyczyniać się do rozwoju choroby.

Mit 5: Krople do oczu zawsze wystarczą, by zatrzymać rozwój jaskry

Choć leczenie farmakologiczne jest zwykle pierwszą linią terapii w jaskrze, nie zawsze jest wystarczające. Krople do oczu obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe są skuteczne u wielu pacjentów, ale w niektórych przypadkach konieczne może być chirurgiczne leczenie jaskry.

Mit 6: Jaskra nie prowadzi do całkowitej utraty wzroku

Niestety, nieleczona jaskra może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Jest to jedna z głównych przyczyn nieodwracalnej ślepoty na świecie. Dobra wiadomość jest taka, że przy wczesnym wykryciu i odpowiednim leczeniu, postęp choroby można znacząco spowolnić lub zatrzymać, zachowując funkcję widzenia.

Jak wygląda jaskra w oku? Podczas badania okulistycznego specjalista może zaobserwować charakterystyczne zmiany tarczy nerwu wzrokowego, takie jak powiększenie zagłębienia (tzw. kubkowanie) czy ścieńczenie rąbka nerwowo-siatkówkowego. Te zmiany są widoczne dla specjalisty podczas badania dna oka, zanim pacjent zauważy jakiekolwiek problemy z widzeniem.

Mit 7: Jaskra nie jest dziedziczna

Wbrew temu mitowi, jaskra ma silny komponent genetyczny. Ryzyko zachorowania jest 4-9 razy wyższe u osób, których rodzice lub rodzeństwo chorują na jaskrę. Niektóre rodzaje jaskry, jak jaskra młodzieńcza, mają wyraźny wzorzec dziedziczenia.

Nie oznacza to, że każda osoba z rodzinnym obciążeniem jaskrą zachoruje, ale stanowi istotny czynnik ryzyka. Jeśli w Twojej rodzinie występują przypadki jaskry, szczególnie ważne jest, aby regularnie poddawać się badaniom okulistycznym.

Jak rozpoznać jaskrę i kiedy udać się do lekarza?

Ze względu na bezobjawowy przebieg większości typów jaskry, kluczowe znaczenie mają regularne badania profilaktyczne. Szczególnie ważne są one dla osób z grupy podwyższonego ryzyka (np. osób po 40. roku życia, obarczonych historią rodzinną, chorujących na cukrzycę lub nadciśnienie, przyjmujących sterydy).

W ramach diagnostyki jaskry w klinice okulistycznej w Łodzi wykonywane są:

• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego;
• badanie kąta przesączania (gonioskopia);
• ocena tarczy nerwu wzrokowego;
• komputerowe badanie pola widzenia;
• optyczna koherentna tomografia (OCT);
• ultrabiomikroskopia (UBM) – zaawansowane badanie obrazowe umożliwiające szczegółową ocenę struktur przedniego odcinka oka.

Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie jaskry pozwala na zatrzymanie lub znaczące spowolnienie postępu choroby.